KİTLE FONLAMASI (CROWDFUNDİNG)

ÖZET

Kitle fonlaması Dünya’da ve ülkemizde genç bir yatırım tekniğidir. Sıklıkla ABD ve Avrupa Birliği’nde kullanılan bu teknik sayesinde geleneksel metotların dışına çıkılarak kitlelerin gücüyle yeni bir finansman kaynağı elde edilmiştir.

Bu çalışmada kitle fonlaması tekniği irdelenerek; tekniğin niteliği, dünya çapında diğer ülkelerdeki uygulamaları ve popülerliği, tekniğin model, tür ve yöntemleri incelenmiş son olarak Türkiye’de uygulanabilirliği araştırılarak yasal düzenlemeler ışığında ülkemizde kitle fonlamasının detayları ele alınmıştır.

Çalışmamızda yeni nesil yatırım tekniği olan Kitle Fonlaması irdelenecek ve hukuki anlamda incelenecektir.

Anahtar Kelimeler: Kitlesel Fonlama, Online Bağış, Kitle Fonlaması

Abstract

Crowdfunding is a young investment technique in the world and in our country. Thanks to this technique, which is often used in the USA and the European Union, a new source of funding has been obtained through the power of the masses by going outside the traditional methods.

In this study, the nature of the technique, its applications and popularity in other countries around the world, the models, types and methods of the technique were examined and finally the applicability of the technique in Turkey was investigated and the details of crowdfunding in our country in the light of legal regulations were discussed.

In our study, crowdfunding, a new generation investment technique, will be examined and examined in legal terms.

Key Words: Crowdfunding, Online Donation

GİRİŞ

Türkçe “kitle fonlaması” olarak kullanılan crowdfunding tekniği, teknolojinin gelişimi ve yaygınlaşmasına paralel olarak internet ve sosyal medyanın gelişimi ve kitlelere yayılmasının sonucu olarak ortaya çıkan, geleneksel yöntemlerin dışında alternatif bir finansman kaynağıdır. Girişimcilerin ihtiyaç duyduğu kaynağı kitleden elde etmesi anlamına gelmektedir. Kitle fonlaması yönteminde kullanıcılar fikir olarak girdi sağlarken, kitlesel fonlamada bu girdi parasal katkıya dönüşmektedir.

Kitle fonlaması, banka kredisi, leasing gibi geleneksel finans yöntemlerinin aksine girişimcileri online platformlar sayesinde direk destekçilerle buluşturmaktadır.

Türkiye’de 03.10.2019 tarihli 30907 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Paya Dayalı Kitle Fonlaması Tebliği 4. madde i bendinde kitle fonlaması; “Bir projenin veya girişim şirketinin ihtiyaç duyduğu fonu sağlamak amacıyla Kurul tarafından belirlenen esaslar dâhilinde Kanunun yatırımcı tazminine ilişkin hükümlerine tabi olmaksızın kitle fonlama platformları aracılığıyla halktan para toplanması” olarak tanımlamıştır.

Yapılan tanımlardan anlaşılacağı üzere kitlesel fonlamanın amacı projeleri, fikirleri finanse etmektir. Projeler, kâr amaçlı olabileceği gibi, kâr amacı gütmeyen sosyal sorumluluk projelerinde de yaygın olarak kullanılmaktadır.

Kitle fonlamasının ABD’de başlayarak kısa zamanda hızla yayılmasının sırrı, birçok girişimcinin projesini hayata geçirirken en önemli sorunu olan sermaye kaynağı ve nakit sorununu çözmesidir. Dünya Bankası kitle fonlamasının gelişen ülkelerde girişimciliğin yayılması ve fikirlerin hayata geçmesinde önemli olduğunu vurgulamaktadır.

10 bölümden oluşan çalışmamızda kitle fonlama platformları üzerinde yapılan araştırmalar ele alınarak kitle fonlaması tekniğinin detaylı bir şekilde incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmamızda bu tekniğin kavram olarak incelenmesi ve irdelenmesi, tekniğin doğuşuna ortam hazırlayan etkenler, türleri, süreci, avantaj ve dezavantajlarına yer verilmiş Türkiye’deki ve Dünya’daki uygulanma hacmi değerlendirilmiş ve Türkiye yönünden incelenmesine geçilmiş; Türkiye’de yapılan yasal temelinde tekniğin kullanımına ilişkin yol gösterici bilgilerin sunulması amaçlanmıştır.

  1. KİTLE FONLAMASI KAVRAMI VE NİTELİĞİ

1.1.        Kavramın Sözlük Anlamı

İngilizce “kalabalık, kitle, geniş insan toplulukları” anlamına gelen “crowd” ile “fonlama, kaynak yaratma” anlamına gelen “funding” kelimelerinin birleşiminden oluşan “crowdfunding” kelimesi, “kalabalık fonlaması / kitle fonlaması” olarak çevrilebilir.

Oxford İngilizce-Türkçe sözlüğüne göre “crowdfunding”, “bir proje ya da girişimi, genellikle internet kanalıyla çok sayıda insan üzerinden küçük miktarlarda para toplayarak fon yaratma uygulamasıdır.”

1.2.        Kavramın Terim Anlamı

Türkçe’ye “kitle fonlaması” “kitlesel fonlama” “dağıtık sermaye”, “kalabalık fonlaması” ya da “kitle yatırımı” olarak çevrilebilen  “crowdfunding” terimi, projesi olan ancak gerekli finansman desteği bulamayan girişimcilerin, projelerini hayata geçirebilmek için gerekli  olan  finansmana  internet  üzerinden ulaşmak için başvurdukları tekniğe verilen addır. Bu bağlamda “crowdfunding” terimi, iktisat, teknoloji ve hukuk bilimlerinin birleştiği alanda yer alan multi-disipliner bir tekniğin adıdır.

Kitle fonlaması terimi “kitle kaynağı” teriminden türetilmiştir ve dış kaynak kullanımında çok sayıdaki bireyin kaynaklarından, bilgilerinden ve uzmanlıklarından faydalanma anlamına gelmektedir.

1.3.        Kavramın Kanun Tanımı

Kitle fonlaması, “bir projenin veya girişim şirketinin ihtiyaç duyduğu fonu sağlamak amacıyla Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirlenen esaslar dâhilinde 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun yatırımcı tazminine ilişkin hükümlerine tabi olmaksızın kitle fonlama platformları aracılığıyla halktan para toplanması” olarak tanımlanmaktadır.

  1. KİTLE FONLAMASI KAVRAMINA GENEL BİR BAKIŞ

2.1.        Tanımlar

Türkçe’ ye “kitle fonlaması” olarak geçen, ve kavram olarak ilk defa 2006 yılında kullanılan “crowdfunding” , finansman ihtiyacı olan bireyler için alternatif bir finansman kaynağı olarak giderek yaygınlaşmaktadır. Kitlelerle ilişkisi bağlamında tanımlamak gerekirse “birçok küçük yatırımcının birleşerek kendilerinin seçtiği bir projeye yatırımlarına karşılık bekleyerek veya bazen sembolik karşılık isteyen bir biçimde ortak olması, ürün geliştirme aşamasındaysa ön sipariş vermesi ya da bir çeşit bağışta bulunarak, girişimcilere sermaye sağlamasına” denir.

Dünya Bankasınca 2013 yılında yayınlanan raporda ise kitle fonlama bağışçılardan ve yatırımcılardan internet üzerinden para toplayabilmenin, girişimciliğin yaygınlaştırılmasının ve yeni fikirlerin hayata geçmesinin etkin bir yolu olarak tanımlanmıştır.

Bir başka tanıma göre kitle fonlaması, belirli amaçlar doğrultusunda girişimleri desteklemek için öncelikle internet üzerinden gerek bağış gerek ödül gerekse oy hakkı şeklinde mali kaynakların sağlanabilmesi için yapılan açık bir çağrıdır.

Kitle fonlamasında, sosyal ağlar ile bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanılması finans sektöründe yenilik yaratmakta ve kitlesel fonlama geleneksel fonlamalardan büyük farklılık göstermektedir. Kitlesel fonlama ile genç girişimlerin, işletme sermayesi için ailelerine, arkadaşlarına ve kişisel kaynaklarına olan bağımlılığı ortadan kaldırılarak büyük kitlelerden kaynak oluşturulmaktadır.

2.2.        Teknik Hakkında Genel Bilgiler

Kitle fonlamasının çalışma tekniği, girişimcilerin iş fikirlerini veya projelerini hayata geçirebilmeleri için ihtiyaç duydukları finansal desteğin internet üzerinden ulaşılabilen platformlar ile tanıtılarak projeye ilgi duyan yatırımcılardan kaynak sağlama esasına dayanır.

Girişimciler projelerini kitlelere internet üzerinde oluşturulan kitle fonlama platformlarında hazırladıkları tasarımlarla sunarlar. Fon sağlayıcı niteliği taşıyan yatırımcılar ise ilgilerini çeken projelere yine ilgili platformlar aracılığıyla kaynak sağlarlar.

Kitle fonlaması, yatırımcı arama, ilişki kurma, ikna etme süreçlerini kolaylaştırarak zaman kazandırmaktadır. Projeye gerçekten ilgi duyan yatırımcılarla işbirliği yapma olanağını sağlamaktadır. Kitle fonlaması, kaynak bulmada yer ve zaman kısıtlamasını ortadan kaldırmaktadır. Fon sağlayıcılar, ürünü ilk kullananlar olup, bu ilgi doğru bir şekilde yönlendirilebilirse ürün için ağızdan ağıza yayılan çok yararlı bir pazarlama oluşturabilir.

Kitle fonlama platformlarını, girişimciler sadece fon yaratmak için değil, ayrıca ürünlerine ilişkin pazarlama faaliyetlerini sürdürmek ve pazar araştırması yapmak için de kullanabilmektedirler. Bu sistemde girişimci, yatırımcı ve tüketicinin internet ortamında aracısız buluşması sağlanmış olur.

  1. KİTLE FONLAMASI TEKNİĞİNİN DOĞUŞU VE TARİHÇESİ

18.Yüzyılda Sanayi Devriminin İngiltere’de meydana gelmesi ile kapitalist sistem içerisinde paranın arzı ve talebi günümüz iktisadi hayatının ayrılmaz parçalarından biri olmuştur.

Bazı kaynaklarda ‘Crowdfunding’ teriminin ilk kez Michael Sullivan adlı girişimcinin video blog’unda kullandığı, bazı kaynaklarda ise bu yeni kavramın ilk olarak 2006 yılında Jeff Howe tarafından ortaya konduğu bilgisi verilmektedir; işleyiş bakımından ise ilk kez 1997 yılında İngiliz rock grubu olan Marillion hayranları tarafından kullanılmıştır.

Daha yakın tarihli bir kitlesel fonlama örneği 2008 yılında Amerika Başkanlık seçimlerinde yaşanmıştır. Seçimleri kazanan Barack Obama, seçim kampanyası için gerekli olan finansmanı internet üzerinden yürüttüğü bağış sistemi ile sağlanmıştır.

  1. KİTLE FONLAMASI TEKNİĞİNİN ORTAYA ÇIKIŞ NEDENLERİ

Kitle fonlaması ile finans, 2008 küresel finansal krizden sonra küçük ölçekli ve yeni kurulmuş genç işletmelerin finansman kaynağı bulmakta yaşadıkları zorlukları gidermeye yönelik olarak ortaya çıkmıştır.

Kitle fonlamasının ortaya çıkış nedenleri arasında bankaların erken dönem girişimcilerine sağlanacak fonlarda hem kısıtlı fonlarının bulunması hem de fonlama süreçlerinde var olan bürokratik gerekliliklerin girişimcileri zorlaması en başta gelmektedir. Ayrıca kitle fonlama, yaş, iş tecrübesi, mal varlığı, sabit bir gelir sahipliği gibi olası kısıtlardan dolayı finans kurumlarından kredi alamayanlar ile kredi alabilmesine rağmen kredi geri ödemesini karşılayacak kadar yeterli finansal imkâna sahip olmayan girişimciler için de projelerini gerçekleştirmede bir alternatiftir.

  1. DÜNYADA KİTLE FONLAMASI UYGULAMALARI

Kitle fonlaması, son yıllarda özellikle Amerika Birleşik Devletleri (ABD)’de ciddi kaynaklar yaratabilen yeni nesil bir fonlama sistemidir. Dünya Bankası’nın araştırmalarına göre 2025 yılında 96 milyar ABD dolarına erişmesi öngörülen bu kaynağın dünya risk sermayesi toplam hacminin 1,8 katı büyüklüğünde bir gelişim göstermesi beklenmektedir. Bu gelişimle birlikte Avrupa ve Orta Asya bölgelerinde 13,8 milyar ABD dolarlık fonlamanın sağlanacağı tahmin edilmektedir.

Günümüzde başta ABD olmak üzere, Kuzey Amerika, Latin Amerika, Avrupa, Orta Doğu ve Afrika’da bulunan 45 ülkede aktif olarak faaliyette bulunan toplam 672 kitle fonlama platformu bulunmaktadır.

Dünyada; CircleUp, EquityNet, Sellaband, SellanApp, Appsfunder, Crowdfunder hisse temelli platformların, Kiva, Opportunity, Lendingclub, Prosper, GrowVC borçlanma temelli platformların, Kickstarter, Indiegogo; ödül temelli platformların ve Experiment, Donorschoose, Gofundme, YouCaring, Patreon bağış temelli platformların en bilinenleridir.

Aşağıda, kitle fonlaması yaygınlık ölçütüne göre Dünya bazında sıralanmıştır.

5.1.        Amerika’da Kitle Fonlaması

Amerika Kıtası’nda 2013 yılında 3.834.740.000. $ olan Kitle Fonlaması hacmi büyüyerek 2016 yılında 25.161.600.000 $’a yükselmiştir.

5.2.        Avrupa’da Kitle Fonlaması

Avrupa Kıtası’nın Kitle Fonlaması hacminin yüzde 73’ünü İngiltere oluşturmakta ve kalan yüzde 27’lik kısımda Fransa, Almanya ve Hollanda ilk sıralarda yer almaktadır.

5.3.        Asya’da Kitle Fonlaması

Asya Kıtası ülkeleri Kitle Fonlaması modelinde dünya ortalamasının çok üstünde bir büyüme gerçekleştirerek 2016 yılından itibaren fonlama hacmi Amerika Kıtası’nı da geçerek en büyük Kitle Fonlaması pazarı haline gelmiştir. Asya Kıtası’nın lideri 2016 yılında 204.350.000.000 $’a ulaşan Kitle Fonlaması hacmi ile Çin’dir ve onu 376.160.000 $ ile Güney Kore ve 176.000.000 $ ile Japonya izlemektedir.

5.4.        Okyanusya’da Kitle Fonlaması

Dünya genelinde Okyanusya Kıtası ülkelerinin Kitle Fonlaması hacmi Asya, Amerika ve Avrupa Kıtası ülkelerinden sonra 4. sırada yer almaktadır. Okyanusya Kıtası’nda 2013 yılında 19.790.000 $ olan Kitle Fonlaması hacmi büyüyerek 2016 yılında 459.750.000 $’a yükselmiştir.

5.5.        Afrika’ da Kitle Fonlaması

Afrika Kıtası’nda Kitle Fonlaması finansman modeli Amerika Kıtası, Avrupa Kıtası ve Asya Kıtası’nda olduğu gibi yaygın olmamakla birlikte 2013 yılında 9.430.000 $ olan Kitle Fonlaması hacmi büyüme seyri izleyerek 2016 yılında 90.540.000 $’a ulaşmıştır.

  1. KİTLE FONLAMASI TEKNİĞİNİN ÇALIŞMA SİSTEMİ

Girişimciler açısından alternatif finansman yöntemi olan kitle fonlaması tekniği; girişimcilerin, bankalar ya da girişim sermayesi yatırım fonları gibi finansal araçlar yerine destekçilerden doğrudan finansal yardım alma fikriyle doğmuş, özetle “bir proje için gereken maddi kaynakları, projeye ilgi duyan insan topluluğundan elde etmek” olarak da tanımlanabilen bir tekniktir.

Kitle fonlamanın işleyiş mekanizması beş aşamadan oluşur:

  • Birinci adım: Kampanyanın hazırlık aşaması ilk aşamayı oluşturur. Bu aşamada, projeyi tanıtacak videonun hazırlanması, proje bilgileri, fonlama hedef tutarı, kampanyanın süresi ve ödül tanımı kampanyanın sayfasında ifade edilmek üzere hazırlanır.
  • İkinci adım: Kampanyanın uygun olup olmadığının test edilmesi, değerlendirilmesi ikinci aşamayı oluşturur.
  • Üçüncü adım: Uygun görülen projenin platformda yayınlanması ve kampanyanın başlatılmasıdır.
  • Dördüncü adım: Bu aşamada, girişimciler, hedeflenen fonlama tutarını ve gönderecekleri ödül ya da siparişleri takip ederler. Bu aşamada binlerce destekleyiciye gönderilmesi gereken ödüller olabilir.
  • Beşinci adım: Bu aşamada fonlama gerçekleştikten sonra, girişimciler yaşadıkları deneyimlerini aktararak platform ile ilgili geri dönüşümü sağlar.

6.1.        Kitle Fonlaması Tekniğinin Avantajları

  • Girişimcilerin, yatırımlarına banka kredileri, brokerlar ve yatırım danışmanları gibi profesyonellerin aracılığı olmaksızın gibi geleneksel ve alışılmış yöntemlerle finansman bulma yolları yerine kitle herhangi bir vasıta gerekmeksizin finansmanın ilk elden destekçileri olacak kişilere doğrudan internet aracılığıyla geniş kitleler ile iletişim sağlanarak kullanılması; kullanım kolaylığı, bürokrasi ve zahmetsizce sermayeye ulaşma imkanı sağladığından oldukça avantajlı olmasının yanında bir projenin ne kadar destekleneceği ve ilgi göreceği konusunda da girişimciye fikir sağlar.
  • Yatırımcı açısından değerlendirildiğinde, kar sağlayan projelerde yatırımcının karı, sosyal yardım amaçlı projelerde ise toplumsal olarak önemli bir misyona katkı sunmaktan, benzer önceliklere sahip bir topluluğun parçası olmaktan, finanse edilen projenin başarısını gözlemekten, proje ekibi ile iletişim kurabilmekten, bir yeniliğe katkıda bulunmaktan, öncü olmaktan ve kişisel ağını geliştirmekten dolayı motive olabilir.

6.2.        Kitle Fonlaması Tekniğinin Dezavantajları

  • Kitle fonlamasıyla finans kaynağı sağlanan girişim projeleri, hayata geçirilme süreci içinde herhangi bir değiştirilme olanağından yoksundur.
  • Kitle fonlamasını sağlayan yatırımcıların büyük kısmı deneyimsiz yatırımcılar olabilir.
  • Kitle fonlamasında yatırımcıların sunulan projeye fon sağlaması, kitle fonlama platformunda girişimcinin iş fikri ile ilgili sunacağı tanıtıma dayanmaktadır. Özellikle hisseye dayalı kitle fonlamada iş fikrine yönelik olarak sunulan bilgi ne kadar açıklayıcı ve iş fikrinin yenilikçi yönünü, gelir modelini, ne kadar iyi anlatırsa o derece yatırımcının ilgisini çekecektir. Ancak bu detaylı bilgilendirme bir yandan da fikri hakların korunması ile ilgili problemler doğurabilir.
  1. KİTLE FONLAMASI TEKNİĞİNDE TARAFLAR

Kitle Fonlaması finansman modelinde; fon arayanlar, destek vererek fon sağlayanlar ve internet ortamında fon arayan ile fon sağlayanı karşılaştıran Kitle Fonlaması Platformları olmak üzere üç farklı taraf bulunmaktadır.

7.1.        Fon Arayanlar (Girişimciler)

03.10.2019 tarihli Paya Dayalı Kitle Fonlaması Tebliğinde “Projesine kaynak arayan Türkiye’de yerleşik gerçek kişiler” olarak tanımlanan fon arayanlar; gerçekleştirmek istedikleri projeleri için fon kaynağına ihtiyaç duyan girişimcilerdir. Girişim şirketi ise, Türkiye’de kurulu veya kurulacak olan, gelişme potansiyeli taşıyan ve kaynak ihtiyacı bulunan anonim ortaklıkları ifade eder.

7.2.        Fon Sağlayanlar

Projeleri finansal olarak destekleyen yatırımcı veya bağışçılardır.  Fon sağlayanlar; yatırım, ödül gibi ekonomik tabanlı amaçların yanı sıra bir topluluğun parçası olmak, yeni bir projenin gerçekleştirilmesinde katkı sağlamak gibi tatminler sebebiyle de bu tekniğe dahil olmaktadır.

7.3.        Fonlama Platformları

Fon arayanlar ile fon sağlayıcıları ortak platformda bir araya getiren web siteleridir.  Bu platformlar girişimler ve yatırımlar ile ilgili potansiyel yatırım olanaklarını hızla yatırımcılara ileterek aracılık sağlar. Kitle Fonlaması Platformları kâr amacı güden sitelerdir belli bir oranda komisyon ücreti almaktadırlar.

  1. KİTLE FONLAMASI TEKNİĞİNİN YÖNTEM VE TÜRLERİ

8.1.        FİNANSAL GETİRİ BEKLENTİLİ KİTLE FONLAMASI

Finansal Getiri Beklentili kitle fonlaması modellerinde girişimci kredi yoluyla ya da girişimin fikri mülkiyet haklarına ilişkin varlıklarını ya da hisselerini satarak yatırımcılardan kaynak toplar. Hisse veya kredi temelli yapılabilmektedir.

8.1.1.     Pay (Hisse) Temelli Model

Türkiye’de 03.10.2019 tarihli 30907 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanan Paya Dayalı Kitle Fonlaması Tebliği 4. maddesinde pay: “Girişim şirketinin sermayesini temsil eden ve sahibine ortaklık hakkı veren menkul kıymet” olarak, Paya Dayalı Kitle Fonlaması ise “Pay karşılığında kitle fonlama platformları aracılığıyla halktan para toplanması” olarak tanımlanmıştır.

Bu alanda en dikkat eken platformlar İngiltere’deki SeedUps ve Crowdcube ile ABD’deki Startupvalley ile Crowdfunder’dır.

8.1.2.     Kredi Temelli veya Borç Temelli Model

Kredi anlaşması yapılarak belirli bir faiz miktarı ve geri ödeme planı çerçevesinde borç verilmesi ya da faizsiz ve geri ödemenin sadece işletmenin gelir ya da kâr elde etmesi şartına bağlı olarak borç verilmesi şeklinde yapılabilmektedir.

Faizsiz ve geri ödemenin işletmenin gelir ya da kârına endekslendiği ikinci yöntem genellikle sosyal amaçlı projelerde geçerlidir. Burada amaç finansal beklentiden ziyade borç verilen kişinin kendi geçimini sağlayacak bir işe sahip olması veya yoksullara yönelik yapılan projelerin desteklenmesi olmaktadır.

8.2.        FİNANSAL GETİRİ BEKLENTİSİ İÇERMEYEN KİTLE FONLAMASI

8.2.1.     Bağış Temelli Kitle Fonlaması

Gücünü fazla sayıda destekçi az miktarda bağış formülünden almaktadır.

Projelerin internet üzerinden duyurularak diğer kişilerden bağışların kitle fonlaması organizasyonları ile toplanması ve proje sahibine toplanan bağışların ulaştırılması şeklinde işlemektedir.

Bağış temelli kitle fonlama modelinde katılımcılar, belli bir nedenden ve bir amacı gerçekleştirmek için, yatırım yaparlar.

Katılımcılar, parasal olarak destekledikleri projenin hayata geçmesi karşılığında ne bir ticari kazanç ne de manevi anlam taşıyacak herhangi bir ödül beklentisi içinde değillerdir. Aksine, bu tür sisteme katkı yapan katılımcılar, desteklerini gönüllük esası ile kendi ilgi alanlarına yönelik olarak yapar ve yaptıkları katkı ile projenin bir parçası olmaktan mutluluk duyarlar.

8.2.2.     Ödül Temelli Kitle Fonlaması

Ödül; fon sağlayan kişilere katkıları karşılığında maddi ya da maddi olmayan ürün veya hizmetler sağlanmasıdır.  En yaygın kullanılan ve proje adedi olarak en büyük pazar payına sahip olan ödül temelli fonlamada, projeye destek verenler herhangi bir ticari getiri amacı taşımazlar ve yaptıkları destek karşılığında manevi değeri olabilecek bir ödül ile onurlandırılırlar. Ödül yönteminde temel amaç verilen küçük destek karşılığında kişileri mutlu/onore etmek için düşük maliyetli jestler sunmaktır.

Girişimi/projesi için fon toplayan kişi, projesinin başarıya ulaşması halinde kendisine fon sağlayanlara belirli bir ödülü vermeyi taahhüt etmektedir.

Ödül bazlı çalışan kitle fonlaması platformlarına verilebilecek en meşhur örnek, Dünya çapında ödül bazlı sistemin en yaygın ve en iyi şekilde çalıştığı platformlardan biri olan Kickstarter olarak bilinmektedir.

8.3.        DİĞER MODELLER

8.3.1.     Ayni Model

Ayni fon projede para yerine geçebilecek bir desteğin sağlanması olarak ifade edilmektedir

8.3.2.     Gelir Paylaşım Modeli

Gelir paylaşımı yönteminde ise projenin gerçekleştirilmesi ile elde edilecek gelir taraflar arasında paylaşılmaktadır. Gelir yöntemine örnek olarak basılan kitabın, çekilen filmin, satılan ürünün gelirinin destekçilerle paylaşılması verilebilir.

8.3.3.     Karma Modeller

Karma Modeller yukarıda anlatılan kitle fonlaması türlerinin yanı sıra projelerde bu türlerin birkaçının eş zamanlı kullanılabildiği karma modeller de söz konusu olabilmektedir

  1. KİTLE FONLAMASI SÜRECİ

9.1.        Girişimcinin Fikrini Projeye Dönüştürülmesi

Girişimciler projelerini hazırlarken projenin ortaya çıkış noktasını ve hedeflerini açık bir şekilde vermelidirler. Yatırımcıların yaptıkları yatırım karşılığında ellerine ne geçeceğinin belirlenmesi katılımcı havuzunun genişlemesine ve dolayısıyla proje için hedeflenen tutara daha kısa zamanda ulaşılmasına olanak sağlayacaktır.

9.2.        Projeye Gereken Fon Tutarının Saptanması

Detaylı araştırma sonucunda gerekli fon tutarının belirlenmesi, süreçte ilk adımdır. Belirlenecek tutar gerçekçi olmalı ve piyasa şartları dikkate alınarak belirlenmelidir.

9.3.        Kitle Fonlama Platformuna Kayıt

Hazırlanan proje kitle fonlama platformuna sunulur, gerekli kayıt işlemleri gerçekleştirilir. Platform başvuru sahiplerinin proje dosyalarını inceler ve gerekli denetimleri yaptıktan sonra projeyi platformda yayınlamaya başlar.

9.4.        Fon Bulunması

Birçok kitle fonlama platformu, projeler için yatırımcıların katkı miktarlarına herhangi bir üst sınır getirmemektedir. Dolayısı ile katılımcılar, sosyal ya da ticari amaçlı olarak kendilerinde ilgi uyandıran projeye diledikleri miktarda katkı yapabilmektedir. Hedeflenen fon tutarına ulaşılamaması durumunda ise toplanan fonlar yatırımcılarına geri ödenmektedir.

  1. TÜRKİYE’DE KİTLE FONLAMASI

10.1.      Türkiye’de Kitle Fonlamasına Genel Bir Bakış

Bir fonlama aracı olan kitlesel fonlama tekniği, Türkiye’de de yayılmaya başlanmıştır. Dünyada 2000li yılların başından itibaren birçok fikrin hayata geçirilmesine olanak sağlayan modelin ülkemizde kullanımı yeni olup 2010 yılında kurulan Kitle Fonlaması platformu ile ülkemizde yer almaya başlamıştır.

Türkiye’de faaliyet gösteren platformlara başvuran yaratıcı fikirleri olan projeler platformun koşullarını yerine getirdiklerinde ve seçici kurullarca onay almaları halinde platformların yayında kalma süreleri boyunca projelerinin tanıtımlarını yaparak daha önce belirlemiş oldukları hedef tutarlarını toplamaya çalışmakta ve eğer başarılı olurlarsa platformun önceden imzalattıkları sözleşmelerinde belirtilen varsa komisyon ve masraflar düşülerek gereksinimleri olan fona kavuşmaktadır.

Türkiye’de kitle fonlaması platformlarında en çok gerçekleştirilen 67 proje ile Film/Video/Belgesel kategorisi ve 49 proje ile Sosyal Sorumluluk kategorisi olmuştur. Onları 34 proje ile Teknoloji kategorisi ve 17 proje ile Kitap/Dergi kategorisi izlemektedir. Türkiye’de fonlama tutarı en yüksek model Ödül Temelli Kitle Fonlaması modeli olmuştur ve 215 proje gerçekleştirilerek 6.688.253 TL fon sağlanmıştır.  Türkiye’de KOSGEB ve TÜBİTAK bu fonlama araçlarına örnek gösterilebilir.

Kitle Fonlaması tekniği dünya genelinde Bağış, Ödül, Borçlanma ve Hisse Temelli modellere dayalı olarak uygulansa da Türkiye’de 2010 yılından itibaren faaliyet gösteren Kitle Fonlaması platformlarında sadece Bağış ve Ödül Temelli modellerle projeler gerçekleştirilmiştir. Ülkemizde yürürlükte bulunan mevzuat nedeniyle Kitle Fonlaması modelinin Hisse ve Borçlanma Temelli modelleri ise uygulanamamıştır.

Hisse Temelli Kitle Fonlaması modeli, Türk Ticaret Kanunu’nun 552. maddesi; “Sermaye Piyasası Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla, bir şirket kurmak veya şirketin sermayesini artırmak amacıyla yahut vaadiyle halka her türlü yoldan çağrıda bulunularak para toplanması yasaktır”, Türk Ticaret Kanunu’nun 574. maddesi; “Limited şirket ortaklarının sayısı 50’yi aşamaz” ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 16. maddesi; “Payları borsada işlem gören ortaklıklar ile pay sahibi sayısı beş yüzü aşan anonim ortaklıkların payları halka arz olunmuş sayılır” hükümleri nedeniyle uygulanamamıştır.

Borçlanma Temelli Kitle Fonlaması modeli ise; Türk Ceza Kanunu’nun 241. Maddesi; “Kazanç elde etmek amacıyla başkasına ödünç para veren kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis ve beş gün güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır” hükmü ve ülkemizde 5411 Sayılı Bankacılık Düzenleme Kanunu 83. maddeye göre nakit borç alınabilecek yetkili kurum olarak bankalar yetkilendirildiği için uygulanamamıştır.

10.2.      Türkiye’de Kitle Fonlaması Sürecinin Mevzuat Yönünden Gelişimi

Özellikle Amerika ve Avrupa’da hızlı gelişme gösteren bu yöntem ülkemizde henüz Aralık 2017’de yasal çerçeveye kavuşmuştur. 2017 yılına kadar yasal sebepler nedeniyle sadece Ödül ve Bağış Temelli Kitle Fonlaması modeli uygulanmış, 2017den sonra Hisse Temelli Kitle Fonlaması da uygulanabilir hale gelmiştir. Mevzuattaki boşluğun doldurularak Kitle Fonlaması Modeli ile ilgili kanuni düzenlemelerin yapılabilmesi için Ocak 2017 tarihinde bir yasa tasarısı TBMM’ye sunulmuştur.

Kitle Fonlaması, mevzuatımıza ilk olarak 28.11.2017 tarihinde kabul edilen bir torba yasayla girmiştir. 05.12.2017 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7061 sayılı Kanun kapsamında 6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nda gerçekleşen değişiklik ile ülkemizde Kitle Fonlaması sermaye piyasası mevzuatımıza girmiştir. Böylelikle Kitle Fonlaması Türkiye’de 2017’de resmî gazetede yayınlanan yasa ile hukuki zemine ulaşmıştır.

10.2.1.  6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nda Yapılan Düzenleme

26 Aralık 2016 tarihinde TBMM’e sunulan yasa tasarısı ile ilgili görüşmelerin sonucunda Kitle Fonlaması modeline yasal mevzuat kazandıran düzenleme 5 Aralık 2017 tarihinde 7061 sayılı “Bazı Vergi Kanunları İle Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” içeriğinde yer alarak yürürlüğe girmiştir. Bu kanun ile Kitle Fonlaması konuları 6362 Sayılı Kanun maddelerine yapılan ekleme veya değişikliklerle Sermaye Piyasası Kanunu’na eklenmiştir.

7061 Sayılı Kanun’un 30261 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğü giren maddeleri aşağıda gösterilmektedir;

  • “MADDE 107- 6 Aralık 2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 3üncü maddesinin birinci fıkrasının (e) ve (h) bentleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve aynı fıkraya aşağıdaki bent eklenmiştir:
  1. e) Halka açık ortaklık: Kitle Fonlaması platformları aracılığıyla para toplayanlar hariç olmak üzere, payları halka arz edilmiş olan veya halka arz edilmiş sayılan anonim ortaklıkları,
  2. h) İhraççı: Kitle Fonlaması platformları aracılığıyla para toplayanlar hariç olmak üzere, sermaye piyasası araçlarını ihraç eden, ihraç etmek üzere Kurula başvuruda bulunan veya sermaye piyasası araçları halka arz edilen tüzel kişileri ve bu Kanuna tabi yatırım fonlarını,
  3. z) Kitle Fonlaması: Bir projenin veya girişim şirketinin ihtiyaç duyduğu fonu sağlamak amacıyla Kurul tarafından belirlenen esaslar dâhilinde bu Kanunun yatırımcı tazminine ilişkin hükümlerine tabi olmaksızın Kitle Fonlaması platformları aracılığıyla halktan para toplanmasını.”
  • MADDE 109- 6362 sayılı Kanunun 16 ncı maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:

“(1) Payları borsada işlem gören ortaklıklar ile Kitle Fonlaması suretiyle halktan para toplayan ortaklıklar hariç olmak üzere pay sahibi sayısı beş yüzü aşan anonim ortaklıkların payları halka arz olunmuş sayılır. ”

  • MADDE 110- 6362 sayılı Kanuna 35 inci maddesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki 35/A maddesi eklenmiştir:

“Kitle Fonlaması platformları, Kitle Fonlamasına aracılık eden ve elektronik ortamda hizmet veren kuruluşlardır, Kitle Fonlaması platformlarının kurulabilmesi ve faaliyete başlaması için Kuruldan izin alınması zorunludur.

  • MADDE 111- 6362 sayılı Kanunun 99 uncu maddesinin dördüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:

“Kuruldan izin alınmaksızın Kitle Fonlaması platformları aracılığıyla halktan para toplandığına veya Türkiye’de yerleşik kişilere yönelik olarak internet aracılığıyla yurt dışında kaldıraçlı işlem ve kaldıraçlı işlemlerle aynı hükümlere tabi olduğu belirlenen türev araç işlemleri yaptırıldığına ilişkin bilgi edinilmesi halinde, Kurulun başvurusu üzerine Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, ilgili internet sitesine erişimi engeller.

10.2.1.1.              6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nda Kitle Fonlaması Hakkında Yapılan Düzenlemenin incelemesi

  • Düzenlemede Kitle Fonlaması, “SPK tarafından düzenlenecek esaslara göre, girişimcilerin ihtiyaç duydukları finansmanı sağlamak için Kitle Fonlaması platformları aracılığı ile Sermaye Piyasası Kanunu’nun yatırımcı tazminine ilişkin hükümlerine tabi olmadan para toplanması” olarak tanımlanmaktadır.
  • Düzenleme ile Kitle Fonlaması suretiyle halktan para toplama görevi “Kitle Fonlaması Platformları”na verilmiştir. Ancak diğer kanunların yardım ve bağış toplanmasına ilişkin hükümleri saklı kalmıştır.
  • Düzenleme ile Kitle Fonlaması platformları “halka açık ortaklık ve ihraççı”ların tabi oldukları yükümlülüklerden muaf tutulmuşlardır.
  • Düzenleme ile Kitle Fonlaması ve buna bağlı yapılan işlemler ile Kitle Fonlaması platformları piyasa işleticileri ve teşkilatlanmış diğer Pazar yerleri ve borsalar ile ilgili hükümlerine tabi tutulmamıştır.
  • Düzenleme ile Kitle Fonlaması’nın fon sağlayan ve fon arayan tarafları arasındaki ilişkiler ve SPK izni ile kurulan Kitle Fonlaması platformlarının yürürlükteki Türk Borçlar Kanunu, Türk Ticaret Kanunu gibi ilgili kanunların genel hükümlerine tabi olacağı belirtilmektedir.
  • Düzenleme ile SPK izni olmadan Kitle Fonlaması platformlarının para topladığı, yurt dışında kaldıraçlı işlem veya türev araç işlemleri yaptığı tespit edildiğinde SPK’nın başvurusu ile platformun internet sitesine erişimi Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından engelleneceği hükme bağlanmıştır.

10.2.1.2.              6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nda Kitle Fonlaması Hakkında Yapılan Düzenleme Sonrası Gelişmeler

Kitle Fonlamasının 2017 tarihinde mevzuatımıza girmesinden sonra, 2018 yılında Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan Yeni Ekonomi Programı’nda “Dijital dönüşüm teşvik edilerek yenilikçi projelerin finansmanı için Kitlesel Fonlama (Crowdfunding) ve IPO alternatifi olarak ICO (Initial Coin Offering) gibi modern ve yeni nesil finansman yöntemleri yaygınlaştırılacaktır” şeklinde yer verilmesinin üzerine, gelişmelere hız verilerek kitle fonlamasının mevzuatımıza girmesinden yaklaşık 2 yıl sonra  Paya Dayalı Kitle Fonlaması Tebliği 03.10.2019 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanıp aynı gün yürürlüğe girmiştir.

Oldukça güncel tarihli bu Tebliğin amacı paya dayalı kitle fonlamasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.

Tebliğin duyurusunda her girişimin kitle fonlamasından faydalanamayacağı, aracılık eden platformların kendi bünyelerinde oluşturacakları en az üçer kişilik yatırım komitelerinin inceleyeceği ve kriterlere uygun girişimler fon toplayabileceğinin altı çizilmiştir.  Bu sürecin takip edilebilmesi için aracı bir kurum yaratan SPK’nın, bu aracı kurumla fon dağıtım sürecini kontrol edeceğini söylemek mümkündür. Fon toplamaya aracı olmak isteyen platformların da SPK tarafından Tebliğ’de düzenlenen şartları tamamladıktan sonra listelenecekleri belirtilmektedir.

10.2.2.  03.10.2019 tarihli 30907 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Paya Dayalı Kitle Fonlaması Tebliği

10.2.2.1.              Giriş

Tebliğ kapsamında; (i) paya dayalı kitle fonlamasına, (ii) kitle fonlamasına aracılık eden ve elektronik ortamda hizmet veren kuruluş olarak tanımlı kitle fonlama platformlarının (“Platform”) Sermaye Piyasası Kurulu’nun (“Kurul”) listesine alınmalarına ve faaliyetlerine, (iii) paya dayalı kitle fonlaması yoluyla halktan para toplanmasına ve (iv) toplanan fonların ilan edilen amacına uygun olarak kullanıldığının kontrolü ve denetimine ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiştir.

Tebliğ, paya dayalı kitle fonlaması yoluyla halktan para toplanmasına ve toplanan fonların ilan edilen amaca uygun olarak kullanıldığının kontrolü ve denetimine ilişkin usul ve esasları düzenlediğinden ödül veya bağış karşılığında fon toplanması faaliyetleri bu Tebliğ hükümlerine tabi değildir.

Paya dayalı kitle fonlaması, “pay karşılığında kitle fonlama platformları aracılığıyla halktan para toplanması” olarak tanımlanmaktadır. Tebliğ kapsamında sadece paya dayalı kitle fonlaması düzenlenmektedir.

Tebliğe dayanak oluşturan 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu 35/A maddesinde kitle fonlama platformları, “Kitle fonlama platformları, kitle fonlamasına aracılık eden ve elektronik ortamda hizmet veren kuruluşlardır” biçiminde tanımlanmıştır. Aşağıda ayrıntılarıyla izah olunacak işbu tebliğ, 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 35/A ve 99 uncu maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.

Kitle fonlama platformlarının kurulmasını Kuruldan izin alma şartına bağlamış ve Kitle Fonlama Platformların kuruluşlarına, ortaklarına, pay devirlerine, çalışanlarına, her bir fon sağlayıcısı tarafından yatırılabilecek veya proje sahipleri ile girişim şirketleri tarafından toplanabilecek paranın azami limitine ve faaliyetleri sırasında uymaları gereken diğer ilke ve esaslar ile toplanan fonların ilan edilen amacına uygun olarak kullanıldığının kontrolü ve denetimine ilişkin esaslar Kurul tarafından belirleneceğini düzenlemiştir.

10.2.2.2.              Tebliğ’in İçeriği ve İncelemesi

Tebliğ; 6 bölüm, 28 madde ve 4 ekten oluşmakta olup; özellikle üzerinde durulması gereken maddelere yer verilmiştir.

  • Kitle fonlamasına aracılık eden ve elektronik ortamda hizmet veren kuruluşlar “Kitle Fonlama Platformu” (“Platform”) olarak tanımlanmıştır. Tebliğde belirtilen şartları sağlayan sadece SPK’nın faaliyet izni verdiği ve listesine aldığı platformlar kitle fonlamasına aracılık edebilecektir.
  • Türkiye’de kitle fonlaması platformlarının bu Tebliğ hükümleri çerçevesinde faaliyette bulunabilmeleri Kurul tarafından listeye alınmalarına bağlıdır.
  • Listeye alınma şartları Tebliğ’in 5. Maddesinde düzenlenmiştir.

Buna göre;

“(3) Kurulca listeye alınabilmesi için platformun;

  1. a) Anonim ortaklık olması,
  2. b) Asgari 1.000.000 Türk Lirası olan sermayesinin tamamının nakden ödenmiş olması ve ödenmiş sermayesi ile özsermayesinin bu tutardan az olmaması,
  3. c) Paylarının tamamının nama yazılı olması,

ç) Ticaret unvanında “Kitle Fonlama Platformu” ibaresinin bulunması,

  1. d) Esas sözleşmesinin bu Tebliğde yer alan hükümlere uygun olması ve esas sözleşmesinin faaliyetlere ilişkin maddesinde platformun münhasıran kitle fonlaması faaliyetinde bulunacağının belirtilmesi,
  2. e) Ortaklarının ve yönetim kurulu üyelerinin 6 ncı maddede belirtilen şartları sağlaması,
  3. f) Yönetim kurulunun asgari olarak 3 kişiden oluşması,
  4. g) Bu Tebliğde nitelikleri belirlenen bir yatırım komitesini oluşturmuş olması,

ğ) İç kontrol ve risk yönetim sistemi ile muhasebe ve operasyon birimini oluşturmuş olması,

  1. h) Kurulun bilgi sistemleri yönetimi düzenlemelerinde dar yetkili aracı kurumlar için öngörülen bilgi sistemleri altyapısını oluşturarak faaliyete geçirmiş olması,

ı) Belge, kayıt ve muhasebe işlemlerini yürütecek sorumlu birimde yeterli sayıda personeli istihdam etmiş olması,

  1. i) Paya dayalı kitle fonlaması faaliyetinin operasyonel işlemlerini yerine getirmeyi teminen MKK ve emanet yetkilisi ile sözleşme imzalaması ve bilgi işlem sistemleri ile teknolojik altyapısını bu kuruluşların belirlediği esaslar çerçevesinde uyumlaştırması,
  2. j) Üyelerin, girişim şirketi yetkilileri ve/veya girişimci ile elektronik ortamda iletişim kurabilecekleri altyapıyı platform nezdinde oluşturması,
  3. k) Kendi personeli arasında, personeli ile hizmet verdiği kişiler arasında ya da hizmet verdiği kişilerin kendileri arasında çıkabilecek çıkar çatışmalarını tanımlaması, çıkar çatışmalarının önlenmesi için alınabilecek tedbirleri ve çıkar çatışmalarının önlenememesi durumunda izlenecek prosedürleri içeren yazılı çıkar çatışması politikası oluşturması ve bu politikayı yönetim kurulu kararına bağlaması,” şartlarını yerine getirmesi zorunludur.
  • Kitle fonlaması platform ortakları ve yönetim kurulu üyelerinde aranacak şartlar Tebliğ’in 6. Maddesinde belirlenmiştir. Buna göre, platformun ortaklarının ve yönetim kurulu üyelerinin;
  1. a) Müflis olmaması, konkordato ilân etmiş olmaması ya da Kurula başvuru tarihi itibarıyla iflas erteleme süresi içinde olmaması,
  2. b) Faaliyet izinlerinden biri Kurulca iptal edilmiş kuruluşlarda, bu müeyyideyi gerektiren olayda sorumluluğu bulunan kişilerden olmaması,
  3. c) Kanunda yazılı suçlardan kesinleşmiş mahkûmiyetinin bulunmaması,

ç) 14/1/1982 tarihli ve 35 sayılı mülga Ödeme Güçlüğü İçinde Bulunan Bankerlerin İşlemleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ve eklerine göre kendileri veya ortağı oldukları kuruluşlar hakkında tasfiye kararı verilmemiş olması,

  1. d) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı beş yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, bilişim sistemini engelleme, bozma, verileri yok etme veya değiştirme, banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, terörizmin finansmanı, kaçakçılık, vergi kaçakçılığı veya haksız mal edinme suçlarından mahkûm olmaması,
  2. e) İşin gerektirdiği dürüstlük ve itibara sahip bulunması,
  3. f) Kanunun 101 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca işlem yasaklı olmaması, zorunludur.
  • Kitle fonlaması işlemlerinde bulunabilmek için yatırımcıların ilgili platforma elektronik ortamda üye olmalarının zorunlu olduğu belirlenmiş ve Platformlar tarafından üyelik için gerekli bilgi ve belgelere Tebliğ’in 14. Maddesinde yer verilerek genel bir yol haritası çizilmiştir.
  • Nitelikli yatırımcı olmayan gerçek kişilerin, bir takvim yılı içerisinde paya dayalı kitle fonlaması yoluyla azami 20.000 Türk Lirası yatırım yapabileceği ancak bu sınırın 100.000 Türk Lirasını aşmamak kaydıyla yatırımcının platforma beyan ettiği yıllık net gelirinin %10’u olarak uygulanabileceği Tebliğ’in 15. maddesinde düzenlenmiştir.
  • Kampanya sürecinin, bir girişim şirketi veya girişimci tarafından herhangi bir Platform’a fon toplama talebiyle başvurulduğu anda başladığı, mevcut kampanya süreci tamamlanmadan aynı girişim şirketi veya girişimci tarafından başka bir kampanya süreci başlatılamayacağı, listeden çıkarılan Platform’lar nezdinde devam etmekte olan kampanya süreçlerinin sonlanmış sayılacağı hususları Tebliğ’in 17. Maddesinde düzenlenmiştir.
  • Kampanya süresi içinde, yatırımcıların yatırım kararını etkileyebilecek değişikliklerin veya yeni hususların ortaya çıkması halinde, bu durumun bilgi formunun değiştirilmesi ya da yeni eklenmesi öngörülen hususları içeren kısımları ile birlikte girişim şirketi veya girişimci tarafından derhal Platform’a bildirilmesi zorunluluğu Tebliğ’in 18. Maddesinde düzenlenmiştir.
  • Toplanacak fonların, hangi amaçlarla kullanılacağına ilişkin girişim şirketi tarafından bir raporun hazırlanması ve bu raporun kampanya süresinin başlangıç tarihi itibarıyla kampanya sayfasında yayımlanmış olması zorunlu olduğu, toplanan fonların doğrudan veya dolaylı olarak gayrimenkul, gayrimenkule dayalı haklar ve gayrimenkul projelerinin satın alınması veya finansmanında kullanılamayacağı, kampanya süresinin bitiş tarihi ile toplanan fonların tamamının kullanıldığı tarih arasındaki altı aylık dönemler itibarıyla ve her durumda fonların tamamının kullanıldığı tarih itibarıyla girişim şirketinin veya projenin mevcut durumuna ve fonun kullanıldığı yerlere ilişkin bilgiler kampanya sayfasında duyurulacağı, toplanan fonların ilan edilen amacına uygun olarak kullanılmasının kontrol ve denetimi Kanun uyarınca listeye alınmış bir bağımsız denetim kuruluşu tarafından özel amaçlı bağımsız denetim raporu hazırlanmak suretiyle yerine getirileceği, Tebliğ’in 20. Maddesinde düzenlenmiştir. Ayrıca, halka açık ortaklıkların, yönetim kontrolü bir başka tüzel kişiye ait olan şirketler ve halka açık ortaklıklar ile sermaye piyasası kurumlarının önemli etkiye sahip ortak konumunda bulunduğu şirketler ise paya dayalı kitle fonlama yoluyla fon toplayacakları düzenlenmiştir.
  • Kurul’un , kitle fonlaması faaliyetlerine ilişkin olarak platform, platform kurucuları, girişimci ve girişim şirketlerinden her türlü bilgi ve belgeyi isteyebileceği buna göre kendisinden bilgi istenilen kişiler bilgi vermekten imtina edemeyeceği Tebliğ’in 24. Maddesinde düzenlenmiştir.

İşbu tebliğ, yayım tarihi ile birlikte yürürlüğe girmiştir.

Sonuç olarak, Tebliğ ile birlikte yakın zamanda kitle fonlama platformu listesine alınma başvurularının başlaması ve bu başvuruların sonuçlanmasıyla girişimcilerin ve girişim şirketlerinin kitle fonlama kampanyalarını hayata geçirmesi söz konusu olacaktır.

Kitle fonlaması ile ilgili ülkemizdeki gelişmeler hızla devam etmektedir. 2019-2023 dönemini kapsayan ve 23.07.2019 tarih ve 30840 (mükerrer) sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 11. Kalkınma Planı ile “Kitle fonlaması, girişim ve risk sermayesi gibi yollarla bankacılık dışı doğrudan finansman uygulamalarının çeşitlendirilmesi ve kullanımın yaygınlaştırılması için düzenleme ve çalışmalar yapılması, Kurumsal ve bireysel girişim sermayesi, kitle fonlaması, etki yatırımcılığı gibi alternatif finansman imkânlarının güçlendirilmesi ve kullanımlarının artırılması” hedeflenmektedir.

Ek olarak, 2020-2022 dönemini kapsayan ve 04.10.2019 tarih ve 30908 (mükerrer) sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Orta Vadeli Program’da kitle fonlaması uygulaması ile yatırımcılar için alternatif bir yatırım kanalı, girişimciler içinde yeni bir finansman kanalı oluşturulması politika ve tedbirler arasında sayılmıştır. Tüm bu gelişmelere bakıldığında, Türkiye’de kitlesel fonlamanın önü açık bir alan olduğu ve giderek gelişeceği görülmektedir.

10.3.      Türkiye’deki Kitlesel Fonlama Platformları ve Alanları:

Kitlesel fonlamanın faydaları girişimcilik finansmanı ile sosyal ağ imkânlarını birleştirmesi, fonlama döngüsünü değiştirmesi, melek yatırımcılığın coğrafi yelpazesini genişletmesi, ürün doğrulama, ağları destekleme ve işbirliği sağlaması, piyasanın test edilmesi ve talebin ölçülmesi, ağları desteklemek için erişim sağlaması, pazar ve işbirliğine imkân vermesi olarak özetlenebilmektedir.

Türkiye’de sadece ödül temelli kitle fonlaması yapılabilmektedir. Bu kategorilerde faaliyet gösteren dört kitlesel fonlama platformu mevcuttur. Bunlar; fongogo.com, fonlabeni.com, biayda.com, crowdfon.com’dur.

Türkiye’de girişimci eko-sisteminde alternatif fon olanağı sunacak kitlesel fonlama platformlarının sağlıklı çoğalması ve yaygın kullanımları için gerekli düzenlemelerde kamu kuruluşlarına destek verilmesi, bu konuda gerek girişimcilere gerek platformlara tanıtım, işleyiş ve eğitim desteklerini verebilmek amacıyla kurulan Kitlesel Fonlama Derneği’nin hedefi ise Türk girişimcilerinin kitlesel fonlama platformları aracılığı ile 2023 senesinde 1 Milyar Dolar fon kaynağına ulaşmalarını sağlamak olarak belirlemektedir.

SONUÇ

Kitle fonlaması tekniği genç bir finansman ve yatırım tekniği olup gelişmiş ülkelerde hızla yayılmış, ülkemizde de yasal zemine kavuşmuştur.

Teknik, çok sayıda yatırımcı tarafından bir projeye kaynak sağlanması esasından hareketle fon sağlayıcılar açısından yeni nesil bir birikim değerlendirme ve yatırım aracı, proje sahibi açısından fikirlerini ya da girişimlerini hayata geçirmek için ihtiyaç duyduğu sermayeyi elde etmenin ve bunun yanı sıra projesinin ne kadar ilgi göreceğini öngörme fırsatı sağlar. Ülke açısından ise yatırımları arttırarak büyümeye ve istihdama katkı sağlar. Tekniğin, yatırımcılar ve proje sahiplerinin yanı sıra arabuluculuk platformu olan web sitelerine de geleneksel yöntemlerden daha faydalı olduğu anlaşılmaktadır.

Türkiye’de de profesyonel düzeyde uygulamasına yeni başlanmıştır. Sistem doğru uygulandığı takdirde, Türkiye’ye faydalı olacağı açıktır.

Sonuç olarak, kitle fonlaması sistemi doğru uygulandığında yatırımları arttırarak ekonominin büyümesine ve istihdama katkı sağlamaktadır.

KAYNAKÇA

ATA, F. , Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi – Cilt: 16, Sayı: 2, Haziran 2018

ATSAN, N. & ERDOĞAN, E.O. (2015). Girişimciler İçin Alternatif Bir Finansman Yöntemi: Kitlesel Fonlama (Crowdfunding). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi

BEAULİEU, T., SARKER, S., AND SARKER, S. 2015. A Conceptual Framework for Understanding

BECHTER, C. J., AND FREY, M. 2011. From wisdom to wisdom of the crowd and crowdfunding. Journal of Communication and Computer

BELLEFLAMME, P., LAMBERT, T., & SCHWİENBACHER, A. (2014). Crowdfunding: Tapping the Right

BİNGÖL, G. ve TÜRKMEN, S.Y.(2016), “Girişimciliğin Finansmanında Melek Sermaye ve Türkiye Uygulaması”. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, Sayı 45, Cilt 12.

Crowdfunding. CAIS, Crowd. Journal of Business Venturing,

CrowdFON Web Sitesi. https://www.crowdfon.com.

ÇUBUKÇU, C. 2017. KİTLESEL FONLAMA: Türkiye’deki Kitlesel Fonlama Platformları Üzerinden Bir Değerlendirme. Girişimcilik ve İnovasyon Yönetimi Dergisi

DE BUYSERE, K., GAJDA, O., KLEVERLAAN, R., MAROM, D., & KLAES, M. (2012). A Framework for European Crowdfunding. European Crowdfunding Network (ECN).

DÜNYA BANKASI. (2017). “Crowdfunding’s Potential for the Developing World”,

ERGEN, M., LAU, J., & BİLGİNOGLU, K. (2013). Dağıtık Girişimci Sermayesi: Kitle-‐Fonlaması.

GARVEY, K., ZHANG, B., RALSTON, D., YİNG, K., MADDOCK, R., CHEN, H., BUCKİNGHAM, E., KATİFORİS, Y., DEER. L., ZİEGLER, T., SHENGLİN, B., Lİ, B., XİNWEİ, Z., HAO, R., JENWEERANON, P., HUANG, E., AND ZHANG, J. 2017a. Cultivating Growth: The 2nd Asia Pacific Region Alternative Finance Industry Report. Cambridge Centre for Alternative Finance. Cambridge University.

HEMER, J. (2011). A SNAPSHOT ON CROWDFUNDİNG (No. R2/2011). Working Papers Firms and Region, No.R2/2011.

HEMER, J., SCHNEİDER, U., DORNBUSCH, F., FREY, S. (2011). Crowdfunding und Andere Formen Informeller Mikrofinanzierung in der Projekt‐und Innovationsfinanzierung, Final Report. Karlsruhe: Fraunhofer ISI. (Aktaran Hemer, J. (2011). A Snapshot on Crowdfunding (No. R2/2011). Working papers firms and region).

IBRAHIM, N. ve VERLIYANTINA, (2012), “The Model of Crowdfunding to Support Small and Micro Businesses in Indonesia Through a Web-Based Platform”, Procedia Economics And Finance

İŞLER, S.T., (2014), “Modern Finansmanda Yeni Bir Dönem”

Kitle Fonlama-Crowdfunding”, TSPB Gösterge Dergisi, Güz Sayısı.

KARAASLAN, M.H. ve ALTUNTAŞ, B., (2015), “Sosyal Pazarlamanın Yeni Aracı: Kitle Fonlaması”, 20. Ulusal Pazarlama Kongresi Bildiri Kitabı, Anadolu Üniversitesi- Eskişehir.

KİRBY, E., & WORNER, S. (2014). Crowd-funding: An Infant Industry Growing Fast. IOSCO.

KOÇER, S. (2015). Türkiye’de Kitlesel Fonlama (Crowdfunding) Kampanyaları: Kültürel Bir İnceleme.

KURTZ, D. L., VE BOONE, L. E. 2010. Contemporary business 2010 update. 13th ed. N.J: Hoboken.

LEHNER, O. M. (2013). Crowdfunding Social Ventures: A Model and Research Agenda. Venture Capital.

ONUR, M.N., & DEĞİRMENCİ, Ö. (2015). Crowdfunding-Kitle Fonlaması. T.C. Başbakanlık HazineMüsteşarlığı Çalışma Raporları, Sayı: 2015-7.

RESMİ GAZETE WEB SİTESİ. 05 Aralık 2017. 7061 sayılı Bazı Vergi Kanunları İle Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun

Resmi Gazete Web Sitesi Paya Dayalı Kitle Fonlaması Tebliği

Resmi Gazete Web Sitesi 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu

SAIBEL, N.U, ve VOLKOVA, V.V. (2016), Kitle Fonlamanın Ekonomik Krizde Küçük İşletmeler İçin Finansman Kaynağı Olması, Young Scientist Journal

SANCAK, İ.E. (2016), “Applicability and Readiness of Crowdfunding in Turkey”, International Journal of Business and Social Science

ÜNSAL, S., (2017), Kitle Fonlama İş Yapma Yöntemini Değiştirecek Yeni Sistem, Ceres Yayınları

VALANCIENE, L., ve JEGELEVICIUTE, S. (2014), “Valuation of Crowdfunding :Benefits and Drawbacks”, Economics and Management

ZİEGLER, T., REEDY, E. J., LE, A., ZHANG, B., KROSZNER, R. S., AND GARVEY, K. 2017. The Americas Alternative Finance Industry Report. Cambridge Centre for Alternative Finance. Cambridge University.

Yazan:  Av. Gökçe Esma Gül